Υπάρχουν διάφορα όργανα ασφαλείας και ελέγχου, τα οποία μπορεί να μην είναι τοποθετημένα στον πίνακα του λέβητα αλλά πάνω στις σωληνώσεις προσαγωγής ή επιστροφής της εγκατάστασης.

Πίνακας οργάνων λέβητα

Οι λέβητες πετρελαίου αερίων και στερεών καυσίμων, στις εγκαταστάσεις κεντρικής θέρμανσης, πρέπει να είναι εξοπλισμένοι με όργανα ασφαλείας και ελέγχου. Συνήθως όλα τα όργανα είναι τοποθετημένα σε ένα πίνακα. Ο πίνακας αυτός, που είναι τοποθετημένος πάνω στον λέβητα έχει τα παρακάτω όργανα και συσκευές ρύθμισης:

Θερμόμετρο

Επιτρέπει την ανάγνωση θερμοκρασίας του νερού του λέβηταΘερμόμετρο καυσαερίων Επιτρέπει την ανάγνωση θερμοκρασίας των καυσαερίων, στην έξοδό τους από τον λέβητα.

Μανόμετρο

Επιτρέπει την ανάγνωση της πίεσης του νερού στο, δίκτυο θέρμανσης

Θερμοστάτης κυκλοφορητή.

Είναι ο ρυθμιστής της λειτουργίας του κυκλοφορητή. Διακόπτη την λειτουργία του, όταν η θερμοκρασία του νερού της εγκατάστασης, πέσει κάτω από το όριο που έχει ρυθμιστεί.  Το όριο αυτό είναι περίπου 40 βαθμούς Κελσίου. Αυτό σημαίνει ότι, ο κυκλοφορητής δεν λειτουργεί, αν η θερμοκρασία νερού είναι κάτω από 40 βαθμούς.

Αυτό βέβαια δεν είναι απόλυτο, γιατί πολλές φορές η λειτουργία του κυκλοφορητή διακόπτεται, άσχετα με την θερμοκρασία νερού.(λεπτομέρειες υπάρχουν στο κεφάλαιο ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ).

Θερμοστάτης καυστήρα

Είναι ο ρυθμιστής της θερμοκρασίας νερού του λέβητα. Ελέγχει τον καυστήρα. Διακόπτει την λειτουργία του, όταν η θερμοκρασία του νερού της εγκατάστασης, έχει φτάσει στο σημείο που έχει ρυθμιστεί και θέτει πάλι αυτόν σε λειτουργία, όταν η θερμοκρασία έχει πέσει κάτω από μια ορισμένη τιμή. Συνήθως σε χαλύβδινους λέβητες, τοποθετούμε τον θερμοστάτη αυτόν στην ένδειξη 85 και στους χυτοσιδήρους (μαντεμένιους) στο 75.

Υδροστάτης επαφής.

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν θερμοστάτης καυστήραή σαν θερμοστάτης κυκλοφορητή.Τοποθετείται στην γραμμή προσαγωγής νερούπρος τα θερμαντικά σώματα και όσο το δυνατόνπιο κοντά στον λέβητα. Το αισθητήριο θερμοκρασίας τουτοποθετείται σε επαφή με τον σωλήνα.
Η θερμοκρασία επαναλειτουργίας εξαρτάται, από το διαφορικό λειτουργίας του ρυθμιστή και είναι πάντα κάτω της θερμοκρασίας διακοπής (περίπου 6 βαθμούς Κελσίου). Για αποφυγή υψηλής θερμοκρασίας, η περιοχή ρύθμισης του θερμοστάτη περιορίζεται μηχανικά (μέχρι 90 βαθμούς Κελσίου).

Επιτηρητής θερμοκρασίας

Είναι ένα όργανο που μοιάζει με τον θερμοστάτη καυστήρα.  Διαφέρει μόνο στο ότι, δεν ρυθμίζει την θερμοκρασία αλλά την επιτηρεί. Η θερμοκρασία στο όργανο αυτό, ρυθμίζεται υψηλότερα από τον θερμοστάτη του καυστήρα και σταματά την λειτουργία του σε περίπτωση βλάβης του θερμοστάτη καυστήρα.Θερμοστάτης ορίου θερμοκρασίας

Τον θερμοστάτη αυτό τον ονομάζουμε και θερμική ασφάλεια. Υπάρχει για την επιτήρηση της θερμοκρασίας του νερού του λέβητα.  Διακόπτη την λειτουργία του καυστήρα σε περίπτωση υπέρβασης της θερμοκρασίας που έχουμε ρυθμίσει και δεν επαναφέρει αυτόματα σε λειτουργία τον καυστήρα.  Για να λειτουργήσει ξανά ο καυστήρας, θα πρέπει να πιεστεί το κουμπί του θερμοστάτη αυτού (βρίσκεται κάτω από ένα βιδωτό καπάκι προστασίας). Πριν το κάνουμε όμως, πρέπει να ελέγξουμε την βλάβη ή την αιτία που προκάλεσε την υπερθέρμανση του νερού του λέβητα.

Μπορεί να έχουν χαλάσει οι υπόλοιποι θερμοστάτες του πίνακα του λέβητα, ή να μη υπάρχει νερό στην εγκατάσταση, η να μην λειτουργεί ο κυκλοφορητής κ.λ.π.

Θερμοστάτης ασφαλείας ορίου

Την υψηλότερη βαθμίδα ασφαλείας την προσφέρει ο θερμοστάτης αυτός.  Διαφέρει από τον θερμοστάτη ορίου θερμοκρασίας (θερμική ασφάλεια) στο ότι, για να οπλιστεί ξανά ο θερμοστάτης αυτός χρειάζονται εργαλεία και επομένως τεχνίτης ο οποίος, πριν επαναφέρει σε λειτουργία τον καυστήρα, θα πρέπει να βρει την αιτία και να αποκαταστήσει την βλάβη.

Για να μην ενεργοποιείται η θερμική ασφάλεια ή ο θερμοστάτης ασφαλείας ορίου, πρέπει το σημείο διακοπής του να βρίσκεται σε μια θερμοκρασιακή απόσταση ασφαλείας, πάνω από το σημείο διακοπής του θερμοστάτη του καυστήρα.  Αυτή η απόσταση, πρέπει να ρυθμιστεί, αφού ληφθούν υπ όψιν οι ανοχές του ρυθμιστή αλλά και η συνεχιζόμενη ανύψωση της θερμοκρασίας στο νερό του λέβητα, μετά την διακοπή λειτουργίας του καυστήρα.Έτσι αν ο θερμοστάτης ασφαλείας ή η θερμική ασφάλεια ρυθμιστούν στους 95 βαθμούς Κελσίου, τότε το σημείο διακοπής στον θερμοστάτη του καυστήρα, πρέπει να είναι το ανώτερο 88 βαθμοί Κελσίου.

Στους χυτούς λέβητες (μαντεμένιους), μεταδίδεται η θερμοκρασία των στοιχείων στο νερό του λέβητα μετά την διακοπή λειτουργίας του καυστήρα. Αν την στιγμή της διακοπής του καυστήρα, η θερμοκρασία του νερού είναι 88 βαθμοί Κελσίου και υπάρχουν βάνες αυτονομίας, οι οποίες κλείσουν το κύκλωμα και τον κυκλοφορητή, τότε τις περισσότερες φορές, (αν δεν υπάρχει διάταξη by-bus ή κυκλοφορία νερού σε μπόιλερ στο χώρο του λεβητοστασίου) η θερμοκρασία του νερού φτάνει στους 110 βαθμούς Κελσίου και λέμε τότε ότι ο λέβητας «βράζει».

Υδροστάτης εμβαπτιζόμενος και αποστάσεως

Η χρήση τους είναι ίδια με αυτήν του υδροστάτη επαφής. Η διαφορά είναι ότι το αισθητήριο θερμοκρασίας τους βρίσκεταιμέσα σε θήκη (κυάθιο) η οποίο είναιτοποθετημένη μέσα στο νερό της εγκατάστασης.

Αυτό μπορεί να συμβεί και όταν ο λέβητας είναι στην ταράτσα και χαλάσει ο κυκλοφορητής. Στην περίπτωση αυτή είναι αδύνατη η κυκλοφορία του νερού με φυσική ροή (γιατί το ζεστό νερό πάει προς τα πάνω και όχι προς τα κάτω) και το νερό του λέβητα ανεβαίνει πάλι πάνω από 100 βαθμούς Κελσίου.

Θερμοστάτης χαμηλής θερμοκρασίας

Είναι ένας θερμοστάτης, που δεν τον έχω δει ακόμη τοποθετημένο σε κανένα πίνακα κανενός λέβητα. Ίσως να μην θεωρείται απαραίτητος. Θα μπορούσαμε όμως να τον τοποθετήσουμε στην περίπτωση, που θέλουμε το νερό του λέβητα, να μην πέσει κάτω από μια ορισμένη θερμοκρασία (π.χ. 40 βαθμούς Κελσίου).Είναι απαραίτητος, σε περίπτωση που το νερό του λέβητα, μπορεί να παγώσει κατά την διάρκεια διακοπής λειτουργίας του καυστήρα (βράδυ συνήθως). Επίσης χρειάζεται, για την περίπτωση λειτουργίας του λέβητα με διακοπή του καυστήρα, όταν δεν χρειαζόμαστε ζεστό νερό για θέρμανση χώρων.
Με τον θερμοστάτη αυτό δηλαδή, μπορούμε να πετύχουμε μικρή θερμοκρασιακή διαφορά, μεταξύ διαστημάτων λειτουργίας και διακοπής του καυστήρα, προστατεύοντας έτσι τον λέβητα από τις διαστολές και συστολές του. Εκτός αυτού, δεν έχουμε μεγάλες απώλειες διακοπής και απώλειες λειτουργίας (ΕΤΗΣΙΟΣ ΒΑΘΜΟΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ)Κατά την γνώμη μου και σκεφτόμενος πάντα μια οικονομική σύγχρονη και μακροχρόνια λειτουργία της εγκατάστασης κεντρικής θέρμανσης, ο θερμοστάτης αυτός είναι απαραίτητος. Εξ άλλου το κόστος αγοράς του είναι πάρα πολύ μικρό.
Οργανο επιτήρησης πίεσης νερούΤο όργανο αυτό διακόπτει την λειτουργία του καυστήρα και του κυκλοφορητή αν η πίεση του νερού του λέβητα, πέσει συνήθως κάτω από 1bar. Το όργανο αυτό είναι απαραίτητο, όταν ο λέβητας τοποθετείται στην ταράτσα. Στην περίπτωση αυτή, ο λέβητας μπορεί να μείνει χωρίς νερό, με αποτέλεσμα αυτός και ο κυκλοφορητής να καταστραφούν.
Ποτέ δεν συνάντησα, όλα τα παραπάνω όργανα μαζί τοποθετημένα, σε ένα πίνακα λέβητα. Ίσως μερικά από αυτά να μην θεωρούνται απαραίτητα.Στους περισσότερους πίνακες υπάρχουν ο θερμοστάτης του καυστήρα και του κυκλοφορητή, η θερμική ασφάλεια, θερμόμετρο, διακόπτες ON-OFF του καυστήρα και του κυκλοφορητή και ενδεικτικές λυχνίες λειτουργίας του κυκλοφορητή και του καυστήρα.Σε μερικούς πίνακες υπάρχει και μανόμετρο, σε άλλους θερμόμετρο καυσαερίων, σε άλλους ενδεικτική λυχνία βλάβης του καυστήρα και σε λίγους ακόμη όργανο επιτήρησης πίεσης νερού.